پوستر سی امین جشنواره جهانی فیلم درباره هنر مونترال

جشنواره جهانی فیلم درباره هنر مونترال در آغاز بهار (۱۵- ۲۵ مارس) سی‌امین سالگرد خود را با نمایش دویست و سی و دو فیلم از بیست و هفت کشور دنیا جشن گرفت.

از میان این آثار چهل و یک فیلم از هفده کشور برای بخش مسابقه انتخاب شدند و کانادا با پنج فیلم که سه فیلم آن در استان کبک تهیه شده در این بخش حضور یافت.

مراسم ویژه

همزمان با گشایش بازار فیلم جشنواره که مشتری اصلی آن شبکه‌های تلویزیونی آمریکای شمالی هستند، مراسمی به مناسبت سی‌امین سالگرد جشنواره روز چهارشنبه دوم فروردین در موزه هنرهای زیبای مونترال برگزار شد.

در این مراسم فیلم مستندی از الن فلشر درباره تاریخ سی ساله جشنواره بین‌المللی هنر مونترال به نمایش درآمد و در پایان نمایش گروه زیادی از علاقه‌مندان با کارگردان و مدیر جشنواره رنه روزن و همچنین با هنرمندان مهمان به گفتگو نشستند.

الن فلشر که فیلم دیگری هم از او به نام آب با همکاری کارولاین کارلسون طراح رقص مشهور بین المللی در جشنواره به نمایش درآمد و پیش از این دو بار جوایز جشنواره هنر را به دست آورده در توصیف جشنواره در این مراسم گفت که جمع‌آوری شمار زیادی از بهترین آثار سالانه در زمینه هنرهای هفتگانه و شاخه‌های هنری وابسته به هر کدام‌شان کار آسانی نیست و نیاز به همت کسی مثل رنه روزون مدیر جشنواره هنر مونترال دارد.

روزن نیز در پاسخ فلشر به شوخی گفت: "وقتی الن برای ساختن مستندش درباره جشنواره از من پرسید ایده برپایی چنین جشنواره‌ای از کجا آمده، بی درنگ گفتم از دیوانگی محض."

روزن همچنین در فیلم مستند فلشر خاطر نشان کرد نخستین دوره جشنواره را با حمایت موزه هنرهای معاصر مونترال در یک سالن و با پنجاه فیلم کوتاه و بلند برگزار کرد.

هنر معاصر

انقلاب هنر زنان (!Women Art Revolution) (با علامت استفهام در ابتدای عنوان و کنار هم گذاشتن سه حرف اول عنوان انگلیسی در بعضی پوسترهای فیلم که معنای جنگ می دهد) ساخته لین هرشمن لسن حاصل چهل سال تجربه و تحقیق این فیلمساز را در تاریخ جنبش برابری خواهی زنان به تماشا می‌گذارد.

خانم هرشمن در این فیلم از ورای گفتگوها و مستندات تاریخی سیر تحول هنر پیشگام زنان را از نخستین سال‌های دهه شصت میلادی که موزه‌های معروف دنیا به ندرت جایی برای معرفی آثارشان باز می‌کردند و حضور زنان در موزه‌ها غالباً محدود به نمایش بدن‌های برهنه‌شان در آثار مردان هنرمند نقاش و مجسمه‌ساز بود- تا امروز که هنرمندانی مثل باربارا کروگر، سیندی شرمن و شیرین نشاط فیلمساز و هنرمند چند رسانه‌ای ایرانی با آثار خود به موزه‌های معروف و سالن‌های بزرگ نمایش راه یافته‌اند مورد بررسی قرار می‌دهد.

دربخش هنر معاصر جشنواره که اهمیت ویژه‌ای به نمایش آثار هنرمندان مطرح آسیا، آفریقا و اقیانوسیه می‌دهد، جای هنرمندان موفق ایرانی در این سال‌ها بخصوص در عرصه هنرهای تجسمی، چیدمانی و عکاسی خالی بود و صرف‌نظر از شیرین نشاط که برای مونترالی‌ها با نمایشگاه‌ها و حضورهای متعددش چهره‌ای آشناست، غیبت مستندسازهای جوان و با استعداد که می‌توانند از هنرمندان ایرانی فیلم‌هایی با استاندارهای جهانی بسازند در سال‌های گذشته هم محسوس بوده است.

در همین بخش یکی از مطرح‌ترین مستندها به نام آی وی وی، بدون بیم یا بهره ساخته متیو اسپرینگ فورد به زندگی و آثار آی وی وی هنرمند مشهور چینی اختصاص داشت.

آی وی وی که از پدری شاعر زاده شده به عنوان مدافع آزادی بیان و یکی از تاثیر گذارترین هنرمندان معاصر جهان شناخته شده است. فیلم با تشریح شرایط زندگی آی وی وی و محدودیت‌هایی که دولت چین بر این هنرمند ناراضی اعمال کرده خاطر نشان می‌کند که آی چینگ پدر آی وی وی نیز در نظام کمونیستی پیشین به عنوان عنصر ضدخلقی محکوم شده بود اما بعدها از او اعاده حیثیت شد.

در بخش ادبیات، مستندهایی درباره سلین، سامرست موام، فیلیپ راث، و رومن گاری به نمایش درآمد.

فصل مشترک این آثار را به تقریب می‌توان تکیه بر زندگی خصوصی نویسندگان مقدم برآثارشان خواند، یا ردیابی شخصیت‌های داستانی در زندگی واقعی و موشکافی در مواضع جنجالی نویسندگان مانند مورد سلین و نقطه‌نظرهای ضد یهودی‌اش، یا گرایش‌های همجنس‌خواهانه سامرست موام که در تمام سال‌های زندگی‌اش آن را پنهان می‌کرد، یا استفاده از نام مستعار امیل آژار که رومن گاری برای انتشار بعضی از رمان‌هایش برگزید و با یکی از آنها به نام زندگی پیش رو مبدل به تنها نویسنده‌ای شد که توانست دوبار جایزه معتبر گنکور را با دو نام مختلف از آن خود کند.

فرانسه و هنر گوتیک

پوستر فیلم نگاه بی پایان مندلسون

پرده‌برداری از کلیساهای جامع، فیلمی از گری گلاسمن و کریستین لوگوف، هدیه‌‌ای ا‌ست به دوستداران هنر گوتیک و کسانی که مایل‌اند این سبک را بهتر بشناسند اما تا کنون فرصتش را نداشته‌‌اند.

سازندگان این فیلم با نگاهی تازه به سراغ زیباترین کلیساهای جامع فرانسه می‌روند و طی سفری طولانی پرده از ریزه‌کاری‌های هنر معماری گوتیک در دوران اوج شکوفایی آن بر‌می‌دارند و تماشاگر کنجکاو را مجذوب می‌کنند.

در بخش معماری فیلم دیگری از زندگی اریش مندلسون معمار اکسپرسیونیست یهودی آلمانی و بناهایی که طی دو جنگ جهانی ساخت و بسیاری از آنها در جریان بمباران‌ها تخریب شد به نمایش درآمد.

رصدخانه خورشیدی پتسدام یکی از شاهکارهای معماری مندلسون در سال هزار و نهصد بیست و چهار که خوشبختانه از صدمات جنگ در امان ماند امروز نام او را در تاریخ هنر معماری ماندگار کرده است.

این رصدخانه که به برج اینشتین معروف است به منظور تحقیقات بیشتر در مورد نظریه نسبیت و صحت و سقم یافته‌های فیزیکدان بزرگ آلمانی و با حمایت خود او بنا شد، هر چند اینشتین هم مثل مندلسون با روی کار آمدن رژیم نازی آلمان را ترک کرد و نتوانست از امکانات این رصدخانه استفاده کند.

رصدخانه پتسدام در حال حاضر به مؤسسه تحقیقاتی لایبنیتس تعلق دارد و یکی از مراکز آموزشی دانشجویان و مطالعات خورشیدی اختر‌شناس‌ها‌ست.

نگاه بی پایان مندلسون ساخته دوکی درور فیلمساز اسرائیلی‌ست.

اوپالکا- یک عمر، یک اثر

اوپالکا سال گذشته در هشتاد سالگی درگذشت

رومن اوپالکا هنرمند لهستانی فرانسوی در سال ۱۹۶۵ دست به تجربه‌ای بی‌سابقه در هنر مفهومی زد. او تصمیم گرفت بر تابلویی زیر عنوان، یک عمر یک اثر، اعدادی را از شماره یک تا بی‌نهایت بنویسد. اوپالکا سال شروع کار، ۱۹۶۵ را نیز با یک ممیز در کنار عدد یک نوشت. طی چهل و پنج سال آینده تا زمان مرگش همچنان که اعداد را بر تابلوهایی به قطع ۱۹۶ در ۱۳۵ سانتیمتر به طور مرتب می‌نوشت، زمینه تابلوها و شماره‌ها را با ضریب یک درصد ازسیاه به خاکستری و سفید متمایل می‌کرد.

زمانی که به شماره یک میلیون رسید یک عکس پاسپورتی از خودش را در کنار آخرین تابلو قرار داد و همین‌طور با میلیون‌های بعدی عکس‌هایی با چهره چروکیده و چروکیده‌تر از خودش را در کنار آثار گذاشت. منتقد نیویورک تایمز در مقاله‌ای که زمان مرگ اوپالکا در ماه اوت گذشته نوشت، پروژه او را دن‌کیشوتی خواند، با این همه عشق سودایی‌اش را به جنبه‌های تمثیلی و وجود شناختی انسانی ستود.

اوپالکا در یادداشتی در سال ۱۹۸۷ نوشت: "زمان همچنان که ما آن را زندگی می‌کنیم و می‌سازیم به تدریج ناپدیدمان می‌کند، ما همچنان که زنده‌ایم رو در روی مرگ قرار داریم. این ‌راز رمز وجود همه موجودات زنده است."

آندری ساپیا سازنده فیلم اوپالکا- یک عمر، یک اثر؛ نویسنده، مستند‌ساز و کارگردان تئاتر در تلویزیون لهستان است. او همچنین سازنده مستند تحسین‌شده‌ای در باره تادائوش کانتور کارگردان بزرگ تئاتر لهستان است. دوستداران قدیمی هنر تئاتر در ایران که در سال‌های قبل از انقلاب نمایش کلاس مرده تادائوش کانتور را در جشن هنر شیراز دیده‌اند، این کارگردان برجسته دادائیست لهستانی را از یاد نمی‌برند.

آندری ساپیا در پایان جشنواره جهانی هنر مونترال جایزه بزرگ مورد حمایت مجتمع رسانه‌ای آسترال را به دست آورد.

جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره نیز به فیلم !زنان انقلاب در هنر تعلق گرفت که مورد حمایت زون تیری است و دهدای آن به لین هرشمن لسن سازنده اثر به منزله تقدیر از تلاش دیرپای او در اثبات قابلیت‌های زنان هنرمند از جمله شیرین نشاط فیلمساز و هنرمند چند رسانه‌ای ایرانی است.

سایر جوایز

در مراسم اختتامیه جشنواره از فیلم مستند رومن گاری ساخته فیلیپ کولی تقدیر ویژه شد

جایزه خلاقین هنری: ساوند بریکر، ساخته کیمو کسکلا، محصول مشترک فنلاند و آلمان

جایزه بهترین فیلم کانادایی مورد حمایت کمپانی دیجیتال کات: صحرا باد آتش، ساخته ژیل شارپ

جایزه بهترین نگارش مستند: سفر به اعماق سلین، ساخته ژان-باپتیست پرتی از فرانسه

جایزه بهترین پرتره: تینگولی، ساخته توماس تومنا از سوئیس

جایزه بهترین فیلم تلوزیونی مورد حمایت دیجیتال کات: آی وی وی: بدون بیم و بهره

جایزه لیلیان استیوارت مورد حمایت بنیاد مک دانلد اسیوارت برای بهترین طراحی هنری: رنگامیزی نور: بریان کلارک- هنرمندی در کنار

جایزه آرت تی وی: برای مستند محدودیت‌های صحنه، اثر گیوم پاکن، فیلمی درباره طراحان و رقصنده‌های مونترالی که با خلاقیت‌ و نوآوری های خود افق های جدیدی را در هنر رقص گشوه اند.

جوایز جشنواره جهانی هنر نقدی‌ است و استعدادهای جوان در موارد مختلف از کمک حامیان مالی جشنواره برای تولید آثار بعدی خود بهره‌مند می‌شوند.

در مراسم اختتامیه جشنواره همچنین از فیلم مستند رومن گاری ساخته فیلیپ کولی تقدیر ویژه به عمل آمد.